Сіз, бәлкім, бағдарламалық қамтамасыз ету – сіздің компьютеріңізді немесе ноутбугіңізді әртүрлі тапсырмаларды орындауға мәжбүрлейтін нұсқаулар мен командалар жиынтығы екенін білетін боларсыз. Мысалы, сіз Word бағдарламасында мәтін жазғанда, YouTube-те музыка тыңдағанда немесе Windows-та ойын ойнағанда бағдарламалық қамтамасыз етуді қолданасыз. Сіз оны қолданатын гаджеттерден айырмашылығы, бағдарламалық қамтамасыз етуді қолыңызбен ұстауға, сөмкеге салуға немесе тіпті досыңызға көрсетуге болмайды. Сондықтан бағдарламалық қамтамасыз ету назар аударуды қажет етпейтін және ненің не екенін түсіну қиын деген жалған иллюзия жасалады.
Бағдарламалық өнімдердің көпшілігі оларды пайдалануға және таратуға құқығы бар компаниялармен жасалған. Бұл сіз оны компьютерге немесе ноутбукке заңды түрде орнату үшін бағдарламалық қамтамасыз етуге арналған лицензияны сатып алатыныңызды білдіреді. Егер бұны жасамаса не болады және сіз қолданғыңыз келетін лицензияланған бағдарламалық қамтамасыз ету лицензияланған ба, қалай түсінуге болады, өйткені интернет, тек қана ол емес, әртүрлі ұсыныстарға толы ғой?
Бірқатар ресурстар, тіпті дүкендер ақысыз жүктеуді немесе түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз етуді, яғни ресми әзірлеуші шығармайтын немесе лицензияламайтын бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алуды ұсынады. Мұндай бағдарламалық қамтамасыз етуді көшіруден қорғауды айналып өту үшін түпнұсқа файлдардың көшірмелерінен жиналуы, өзгертілуі немесе бұзылуы мүмкін. Мұндай бағдарламалық қамтамасыз етудің бағасы түпнұсқадан әлдеқайда төмен болуы мүмкін, немесе тіпті ақысыз болуы мүмкін, бұл ақша үнемдегісі келетін тұтынушылар үшін тартымды болып көрінуі мүмкін. Сондай-ақ, басқа адамның немесе компанияның меншігі болып табылатын бағдарламалық қамтамасыз етуді қайта сату жағдайлары жиі кездеседі, яғни шын мәнінде түпнұсқа болуы мүмкін, бірақ заңсыз таратылады және кез келген уақытта нақты иесінің қалауы бойынша жұмысын тоқтатуы мүмкін.
Сіздің компьютеріңіде немесе ноутбугіңізде түпнұсқа емес бағдарламалық жасақтаманы пайдалану көптеген тәуекелдерді тудырады, бұл сіз үшін үлкен қиындықтар мен қосымша шығындарға әкелуі мүмкін. Бұл мақалада біз осы тәуекелдердің кейбірі туралы және неге түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз етуден аулақ болғаныңыз жөн екенін әңгімелейміз.
Заң бұзушылық сияқты айқын фактілерді жіберіп аламыз, бұл жағдайда сіз айыппұлдар тәуекеліне ұшырайсыз, тіпті кейбір жағдайларда қылмыстық жауапкершілікке тартыласыз, және түпнұсқа бағдарламалық қамтамасыз етуді сатып алу кезінде алатын сапа кепілдігі мен техникалық қолдаудың болмауы. Түпнұсқа емес бағдарламалық жасақтаманы сатып ала отырып, келесі салдарға тап болуыңыз мүмкін:
Қажетсіз жарнамалық бағдарламалар – бәлкім, ең азынан, бірақ одан да жағымсыз нәрседен бастайық. Түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз етуде қажетсіз жарнамалық бағдарламалар, немесе әрекеттер туралы мазаңды алатын ұсыныстар болуы мүмкін.
Құпия сөздерді және есептік деректерді ұрлауға арналған бағдарламалар. Заманауи қолданушы банкке, әлеуметтік желілерге, поштаға және көптеген қосымшаларға қол жеткізу үшін көптеген есептік жазбаларды иеленеді – сіз қанша мөлшерін қолданғаныңызды есептеп көріңіз. Бірқатар арнайы бағдарламалар үшінші тұлғаларға құпия сөздер мен деректерге қолжетімділік алуға мүмкіндік береді, бұл ең күтпеген және қайғылы салдарға әкелуі мүмкін - жеке деректерді жоғалтудан, қаржылық шығындардан жеке деректердің ұрлануына дейін. Қаржылық (немесе өзге) пайда алу үшін басқа біреудің жеке басын пайдалану. Айтпақшы, осындай ұқсастық бойынша пернетақтаны қолдануды жазатын бағдарламалар жұмыс істейді. Мұндай бағдарламалар түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз етудің бір бөлігі болуы мүмкін.
Мысалы, веб-камера сияқты компоненттерді басқарудан бастап, хаттар жіберуге немесе компьютерді қашықтан басқаруға дейінгі қаскүнемдерге сіздің компьютеріңізді басқаруға мүмкіндік беретін бағдарламалар.
Зиян келтіретін бағдарламалық қамтамасыз ету - компьютерді зақымдауға немесе істен шығаруға арналған, бұл өз кезегінде мүмкін болған жағдайда, қымбат жөндеуге әкелуі мүмкін, сонымен қатар адам немесе ұйым туралы жасырын ақпарат жинауға арналған шпиондық бағдарламалық қамтамасыз ету болып табылады.
Қауіпсіздік проблемалары - түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз ету қауіпсіздік түзетулерін қамтымауы мүмкін, бұл компьютерді бірден немесе уақыт өте келе қауіпсіздік мәселелеріне осал ететін болады.
Атап көрсетілген тәуекелдер айтарлықтай көп, бірақ бұл бәрі емес! Жағымсыз күтпеген жағдайға айналуы мүмкін көптеген тәуекелдер бар, өйткені іс жүзінде жоғарыда аталған процеске мүдделі адамнан басқа ешкім не болуы мүмкін екенін нақты айта алмайды. Тәуекелге баруға тұрарлық па? Келісесіз бе, қандай шөлдеп тұрсаңыз да, бейтаныс адамның қолындағы ашық бөтелкедегі сұйықтықпен шөліңізді қандыруға тәуекел етпес едіңіз? Зауыттық қақпағы бар бөтелкедегі суды дүкеннен сатып алу басқа шаруа. Бірінші жағдайда, біз бөтелкедегі сұйықтықтың су екенін, оның денсаулығымыз бен өміріміз үшін қаншалықты таза және қауіпсіз екенін білмейміз, және тәуекелдің мүлдем ақталмағанын түсінеміз, жақын маңдағы дүкенге барған дұрыс. Түпнұсқа емес бағдарламалық қамтамасыз етумен де шамамен сондай - біз нақты не болатынын және қашан болатынын білмейміз, бірақ жеке деректерді, қаржыны жоғалту, құрылғылардың зақымдану тәуекелі барынша төмен (немесе нөлдік) баға уәде еткен пайдадан едәуір асып түсетінін нақты түсінуіміз керек.
Енді түпнұсқа бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдаланудың қандай тәуекелдері бар екенін түсінген кезімізде, түпнұсқасын қалай таңдауға болатынын түсінсек те жақсы бола еды. Компьютерге арналған негізгі БҚ жағдайында – Windows және Microsoft Office келесі нұсқаулар бар:
- Күдікті төмен бағалар, мысалы, өндірушінің веб-сайтына қарағанда айтарлықтай төмен, негізгі және айтарлықтай түсінікті көрсеткіш болып табылады. Әрине, ешкім артық төлегісі келмейді, сондықтан мұндай тұзақ әсіресе тартымды болып табылады.
- Рұқсат етілмеген сайттардағы қолжетімді бағдарламалық қамтамасыз ету, жеке ұсыныстар да сізді сақтандыруы тиіс.
- Біртүрлі орам, егер ол бар болса.
- Бағдарламалық қамтамасыз ету қосуды аяқтау үшін файлдарды жүктеуді немесе өндіруші сипаттаған стандартты белсендіру процедурасынан кез-келген басқа ауытқуларды қажет етеді.
- Компьютерде немесе құрылғыда бағдарламалық қамтамасыз ету белсендірілген, бұл ретте сіз ондай қызметті сатып алған жоқсыз.
Міне, бұл негізгі белгілер. Сондай-ақ, түпнұсқа емес бағдарламалардың күрделі формалары түпнұсқа сияқты әрекет етуі мүмкін, тіпті өндірушіден жаңартулар алуы да мүмкін, бірақ бұл оларды түпнұсқа етпейді.
Соңында ұсынылатын ең жақсы нәрсе - қажетсіз тәуекелдер мен жалған үнемдеуден аулақ болыңыз - ол айтарлықтай үлкен шығындарға айналуы мүмкін! Windows лицензиясы бар құрылғыны таңдаңыз, егер ол операциялық жүйесіз болса, оны ноутбукпен бірге рұқсаты бар дүкеннен сатып алуды ұмытпаңыз.